Virtual reality in een zakelijke omgeving: nuttig of niet?

'Technologie' staat letterlijk voor de menselijke poging om iets te maken gebaseerd op logica, het begrijpen van 'iets' door het maken van 'iets'. Zo is het vliegtuig bijvoorbeeld geboren, in een poging het vliegen te begrijpen. Virtualiteit neemt binnen technologie een vreemde rol in, want het is heel vaak niet een gevolg van iets wat we kennen uit de echte wereld. In plaats daarvan is het juist gebaseerd op het scheppen van een wereld naast, en deels in, de fysieke wereld, deels gebaseerd op regels uit diezelfde fysieke wereld. Die regels worden vervolgens wel weer omgebogen, want virtualiteit is zelden een letterlijke kopie van de echte wereld, ondanks herkenbare elementen.

Virtualiteit zoals dit beide meeste mensen in het hoofd zit. Een digitalisering van de echte wereld. Augmentatie en virtuele werelden bewijzen dat virtualiteit ook als aanvulling op de echte wereld mogelijk is.

Gamers hebben de technologie van virtualiteit al omarmd, tot zover de technologie ontwikkeld is dan. Zo gooit de Occulus Rift hoge ogen, een 'head-mounted display', bedoeld voor virtual reality gaming. Ook games als Habbo Hotel en Second Life, of simulatiegames als Sim City zijn (of waren) mateloos populair. Virtualiteit in zakelijk omgevingen staat echter nog in de kinderschoenen, als we al van enige ontwikkelingen kunnen spreken. Maar wat zijn nu de mogelijkheden en waar gaan we naartoe op het gebied van virtualiteit voor zakelijke gebruikers? En misschien wel de belangrijkste vraag: heeft deze technologie sowieso nut voor deze groep?

Virtual reality, virtuele werelden en augmentatie

Virtualiteit of virtuele omgevingen laten zich het beste beschrijven als een nabootsing van de fysieke wereld die 'net echt' is. Dat 'net echt' slaat op de beperkingen van een virtuele omgeving enerzijds (bijvoorbeeld het ontbreken van enkele of meerdere zintuiglijke waarneming), en de talloze mogelijkheden die een dergelijke wereld biedt anderzijds (bijvoorbeeld de mogelijkheid tot onsterfelijkheid in een dergelijke wereld). 

Er bestaan talloze varianten van virtualiteit waarbinnen virtual reality en virtuele werelden waarschijnlijk de meest bekende zijn. Deze technieken worden gevolgd door augmented reality, wat hoogstwaarschijnlijk de meest toegepaste techniek is binnen virtualiteit. Deze is namelijk simpel te implementeren.

Een aanvulling op de realiteit: augmentatie

Augmentatie is een digitale aanvulling op de fysieke wereld. Wellicht ben je bekend met services als Layar, waarbij print wordt aangevuld met digitale content. Binnen een werkomgeving kan augmentatie ook nuttig zijn. Het kan teams bijvoorbeeld helpen om samen te werken door taken te verduidelijken met digitale uitleg of fysiek digitale content te delen.

Een interessante applicatie van dergelijke samenwerking is Coeno One. De dienst moet samenwerking aan veel content gemakkelijker maken. Gebruikers nemen hun laptop of tablet mee naar een gezamenlijke ruimte, sluiten deze aan op het Coeno-systeem en kunnen vervolgens content van alle deelnemers delen en manipuleren. Het systeem projecteert deze content op de gezamenlijke tafel, en georganiseerd en gearrangeerd op een whiteboard in dezelfde ruimte. Uiteindelijk ontstaat hiermee een storyboard waarmee een team een project daadwerkelijk vorm kan geven.
Coeno One is een redelijk voor de hand liggend systeem maar augmentatie kan ook subtieler ingezet worden. Bijvoorbeeld toevoeging van geluid wanneer je typt op je keyboard. Deze toepassing is populair op tablets, waarbij het geluid van een typemachine het tekstverwerken op een tablet auditief ondersteunt en als feedback werkt wanneer je niet kunt wennen aan virtuele toetsen. Minder spannend dan een spectaculair iets als Coeno One, maar daarom niet minder bruikbaar.

Een virtuele wereld

Mensen zijn sociale wezens, vandaar ook dat games als Second Life zo enorm aansloegen. Mensen gaan nu eenmaal graag met elkaar om, en dat gaat op voor zowel vrije tijd als tijdens het werk.
Binnen grotere organisaties wordt nogal eens gewerkt met applicaties die vergelijkbaar zijn met Second Life. AvayaLive Engage is een voorbeeld van een virtuele wereld om in te werken. Gebruikers maken een avatar aan en treden hiermee een virtuele wereld binnen waar interactie met andere avatars (medewerkers en collega's dus) mogelijk is. Een feed van een webcam projecteren in de virtuele wereld van AvayaLive Engage is mogelijk, evenals het laten zien van Powerpoint-presentaties of het beleggen van een vergadering. Dit alles kan via de browser, dus speciale apparatuur is verder niet nodig.

Naast dat afstand tussen jou en je collega's er niet meer toe doet en de virtuele wereld bijna alles mogelijk maakt wat op een fysieke werkplek ook kan, kent een virtuele wereld nog een groot voordeel. Het virtuele trekt een muur op, waardoor medewerkers minder schromen om initiatief te nemen of van zich te laten horen. Dat terwijl die medewerkers face-to-face mogelijk te verlegen zouden zijn om van zich te laten horen.

Virtual reality als werkomgeving

Meest tot de verbeelding sprekende techniek maar ook het meest ongebruikte (want: nog niet wijdverspreid en erg duur) is een vervanging van de fysieke wereld door een virtuele wereld. Toch kan ook deze techniek zakelijke gebruikers tegemoet komen. Deze techniek is immers een vervanging van de fysieke wereld, maar niet gebonden aan dezelfde regels. Met andere woorden: het is een prima testomgeving. Waar een bepaalde handeling in de fysieke wereld ernstige gevolgen kan hebben is dit binnen een virtual reality-omgeving pijnloos terug te draaien. Mits de omgeving hierop gebouwd is natuurlijk. 

Helaas zijn er nog teveel haken en ogen aan het gebruik van virtual reality voor zakelijk gebruik. Het is enorm duur en virtual reality staat sowieso nog in de kinderschoenen. Daarbij is van deze techniek nog lang niet bewezen of en hoe succesvol werken in en met virtual reality gaat zijn. Dit is immers de enige virtualiteit wat een vervanging betekent van de fysieke werkelijkheid en er niet naast bestaat, zoals wel het geval is met augmentatie en een virtuele wereld.

Hoewel in feite alles mogelijk is in Virtual Reality, zal het altijd op enige wijze gebasseerd zijn op wat wij kennen uit de fysieke wereld.

Het nieuwe nieuwe werken

Hoewel de mensheid nog druk aan het experimenteren is en virtualiteit voor zakelijk gebruik nog amper bestaat, laat staan geaccepteerd is, is het wel verstandig om te beseffen dat dit er ooit gaat komen. We werken al half in een digitale werkelijkheid als we naar de cloud kijken. Het is een kwestie van tijd voor we een digitale wereld betreden waarin we wonen, werken en spelen. Dat wonen en spelen is misschien al het geval met het oog op sociale media en games en het zal niet lang duren totdat het werken zal volgen. Is dat dan het nieuwe nieuwe werken? Nee, het is een logisch gevolg van iets wat nu al plaatsvindt. Voor je het weet is het zover maar maak je geen zorgen, want het zal altijd een kopie blijven van dat wat we al kennen. En dat zal altijd de fysieke wereld zijn.