Opinie: “Monopolie op data verdwijnt door Data Act, Nederlandse bedrijven niet voorbereid.”

Door: Sander Middendorp, voorzitter van de Data Sharing Coalition

Eerder dit jaar kondigde de Europese Commissie de Data Act aan: een nieuw wetsvoorstel om het delen van data tussen bedrijven te vergemakkelijken. Het richt zich op het vereenvoudigen van de toegang tot, en de portabiliteit van data binnen Europa. Door de opkomst van het Internet of Things zijn er steeds meer apparaten die sensoren bevatten en dagelijks grote hoeveelheden aan data genereren. Vandaag de dag hebben alleen de fabrikanten van deze apparaten toegang tot deze data. Andere bedrijven en consumenten kunnen hierdoor de waarde en voordelen die deze data vertegenwoordigt niet benutten. Het doel van Europa is het creëren van een gelijk speelveld waarbij bedrijven worden verplicht om, mits er toestemming is van de rechthebbende, data vrij te geven als andere bedrijven hierom vragen. Hierdoor komt er een rem op het verzamelen van grote hoeveelheden data om deze puur en alleen voor eigen gewin te gebruiken, iets dat je vooral terugziet bij Big Tech.

Data ligt niet meer achter slot en grendel

Er vindt dus een shift plaats, waarbij data niet meer per definitie van één bedrijf is, maar een bron waaruit meerdere bedrijven, met toestemming van de rechthebbende, kunnen putten. Herhaaldelijk én voor verschillende doeleinden. Data gaat vrijer bewegen dan nu het geval is. Met grote gevolgen voor bedrijven zoals Tesla. Sensoren in deze elektrische auto’s verzamelen een schat aan informatie waar alleen Tesla toegang tot heeft. Wanneer een Tesla-bezitter een onderhoudsbeurt moet laten uitvoeren, kan dat alleen bij Tesla. Een ander autobedrijf kan de data van de auto niet inzien. Wanneer de Data Act van kracht wordt, zal Tesla die data wel moeten vrijgeven wanneer een Tesla-bezitter hierom vraagt. De consument kan zo zelf bepalen welk autobedrijf de onderhoudsbeurt uitvoert. Voor Tesla verdwijnt het monopolie op onderhoud.

Behalve het creeëren van een gelijk speelveld voor organisaties, is ook meer innovatie mogelijk. Zo’n Tesla bevat bijvoorbeeld een schat aan informatie over routes die mensen rijden, de snelheid waarop ze dat doen, plekken waar ze stilstaan of de hoeveelheid stroom die de auto verbruikt. Een bedrijf dat laadpalen ontwikkelt kan deze informatie gebruiken om zijn producten te verbeteren. Een verzekeraar kan betere risico-analyses uitvoeren en verzekeringen hierop aanpassen. En een netbeheerder weet waar de druk op het netwerk hoog is en kan hierop anticiperen. Bestaande businessmodellen van grotere bedrijven, die nog gebaseerd zijn op bezit van data, komen misschien in gevaar. Maar de Data Act biedt wel volop kansen om na te denken over nieuwe businessmodellen. Juist kleinere bedrijven zoals MKB’ers en start-ups die nog geen toegang hadden tot al die data kunnen sneller innoveren en groeien. Met de Data Act in aantocht, roep ik bedrijven op om na te gaan denken over met welke data van andere bedrijven zij nieuwe proposities kunnen ontwikkelen. Wellicht samen met andere partijen.

Datadelen op grote schaal realiseren

Hoewel de Data Act bedrijven verplicht data toegankelijk te maken, is dit op grote schaal nog niet mogelijk. Een veelvoud aan technologische standaarden of sectorspecifieke wet- en regelgeving bemoeilijken dit. Om datadelen op grote schaal te realiseren is het belangrijk dit gestandaardiseerd te gaan doen. Bijvoorbeeld door generieke afspraken voor datadelen binnen een sector of domein te hanteren; idealiter sector- of domeinoverstijgend. Zo werken we bij de Data Sharing Coalition aan verschillende use cases om te onderzoeken welke overeenkomsten en verschillen er tussen sectoren en domeinen bestaan. Hierop ontwikkelen we een afsprakenstelsel voor het delen van data, waarmee gelijkgestemde organisaties uit allerlei domeinen op grote schaal data kunnen gaan delen.

Welke data vertegenwoordigt economische waarde voor jouw organisatie? Heb je hier toegang toe? Of moet je die data ophalen bij andere organisaties? Dit is hét moment om over deze vragen na te denken en stappen te zetten om jouw organisatie hierop in te richten en de waarde van data te gaan benutten.

Sander Middendorp, voorzitter van de Data Sharing Coalition