Onderzoek: tekort aan IT’ers raakt Nederlandse overheid hard

Het tekort aan IT’ers in Nederland blijft maar groeien en de gevolgen ervan zijn steeds nadrukkelijker aanwezig. Hoe ernstig is de situatie bij onze overheid? AG Connect, Binnenlands Bestuur en iBestuur onderzochten de situatie bij 52 overheden en overheidsorganisaties waaronder Defensie, de Belastingdienst, NVWA en lokale overheden. De komende jaren komt de overheid duizenden IT’ers tekort.

De overheid maakt beloftes vanwege falende IT-projecten niet waar. Ambitieuze plannen blijken achteraf vaak te complex of te duur: er is simpelweg te weinig IT-uitvoeringscapaciteit. BTW op groente en fruit kan niet worden verlaagd, de afschaffing van de Jubelton duurt een jaar langer. Megaprojecten zoals de Omgevingswet worden vanwege te veel complexiteit uitgesteld. Welke rol speelt het tekort aan IT’ers hierbij precies?

AG Connect, iBestuur en Binnenlands Bestuur spraken met 52 overheidsorganisaties over de tekorten aan IT-personeel. Een groot deel van de overheden, waaronder gemeenten, provincies, waterschappen, uitvoeringsorganisaties en ministeries, gaven aan dat er bij hun organisaties een schreeuwend tekort aan IT-professionals is, met soms honderden IT-vacatures per organisatie. Uit de resultaten blijkt verder dat 79% van de overheidsorganisaties momenteel te weinig IT’ers aan het werk heeft. Bij de Rijksoverheid geldt dit zelfs voor 100%. Ongeveer driekwart (72%) van de lokale overheden, waaronder gemeenten, provincies en waterschappen, lukt het niet om de benodigde versterking voor de IT-afdeling aan te trekken.

Heeft een tekort aan IT’ers: 41 van 52 organisaties (79%)
20 van de 30 gemeenten
6 van 7 provincies
13 van 13 rijksoverheden/organisaties
2 van de 2 waterschappen

Duizenden IT'ers te weinig

Uit het onderzoek komt naar voren dat het Rijk IT’ers tekortkomt in vrijwel alle IT-gerelateerde functies. Wat opvalt is dat vrijwel iedere organisatie security-professionals noemt. In sommige gevallen is er een kwart minder IT’ers aan het werk dan benodigd. De IND en het OM missen momenteel ieder ruim honderd IT’ers. Rijkswaterstaat zoekt 73 IT-professionals. De Belastingdienst heeft gemiddeld 250 openstaande vacatures en Defensie spant de kroon, met een tekort van zo’n 400 IT’ers. Bij specifiek gemeenten geldt dat er te weinig security-professionals, functioneel beheerders, IT-architecten en systeembeheerders zijn.

Aantal openstaande vacatures per organisatie
Belastingdienst:250 vacatures, met 1000 vertrekkende werknemers
DJI:20% vacatures onvervuld
IND:100 vacatures
Rijkswaterstaat:73 vacatures
UWV:250 vacatures
RVO:12 vacatures
NVWA:14 vacatures
SSC-ICT:Geen antwoord
DICTU:40 vacatures
Defensie:400 vacatures, op termijn 800-1000
KNMI:10-20 vacatures
OM:15 vacatures, op termijn 100
Grote gemeenten:10-20 vacatures per organisatie
Middelgrote gemeenten:3-5 vacatures per organisatie
Kleine gemeenten:0-2 vacatures per organisatie
Provincies:2 tot 16 vacatures per organisatie
Waterschappen:0-2 vacatures per organisatie

Hoogleraar Arbeidsmarkt Jouke van Dijk (Rijksuniversiteit Groningen) maakt zich op basis van de resultaten grote zorgen over de gevolgen. Het tekort aan IT’ers zorgt er volgens hem voor dat de overheid nog verder vastloopt met onder meer bestaande grootschalige en complexe IT-projecten. “Den Haag heeft de afgelopen jaren te maken met een reeks aan mislukkingen op IT-gebied. Dat komt door een gebrek aan kennis over IT, het aanbesteden van IT-projecten en een zelfoverschatting als het gaat om uitvoerende IT-capaciteit. Er zijn in de afgelopen jaren te veel majeure IT-projecten opgetuigd, die in één klap veel problemen moeten oplossen. Zoals bijvoorbeeld de Omgevingswet en wijzigingen in het Belastingstelsel. Aan het einde van de rit valt het vaak tegen wat er wordt opgeleverd en hoe snel.”

Grote tekorten Defensie & Belastingdienst

Onder meer Defensie, dat momenteel ruim vierhonderd IT’ers mist, geeft aan dat de uitdaging ‘zeer fors’ is en onderkent grote kwalitatieve en kwantitatieve tekorten op het gebied van IT, zowel bij JIVC als bij de defensieonderdelen. De Belastingdienst komt nu zo’n 250 IT’ers tekort en moet daarnaast voor de komende jaren een uitstroom van 800 tot 1000 medewerkers opvangen. De IT’ers die wél solliciteren zijn bij merendeel van de overheden te vaak kandidaten die niet het juiste niveau hebben of beschikken over benodigde ervaring. Zo’n 54% van de overheden beaamt dit in het onderzoek. Voor de meer ‘seniore’ functies is een te lage beloning vaak een probleem, zo geven diverse overheden aan.

De gevolgen van het tekort aan IT’ers zijn steeds beter te merken. Zo loopt meer dan driekwart (76%) van de overheden vast met hun IT-projecten, omdat er geen mensen te vinden zijn die de klus kunnen klaren. Zo’n 85% is om die reden aan het prioriteren in projecten: er is niet genoeg capaciteit om tegelijkertijd aan meerdere IT-projecten te werken. Het gevolg daarvan is dat bijna driekwart (73%) flinke hinder ondervindt in de organisatie door een tekort aan IT’ers. Die hinder bestaat uit toenemende kosten vanwege externe inhuur, een verhoogde werkdruk voor de eigen werknemers en heen- en weer geschuif met taken naar andere personeelsleden die daar niet voor opgeleid zijn. In sommige gevallen komt de dienstverlening in gevaar.