Microsoft: een bedrijf constant in transitie

Het is makkelijk om te denken dat de transitie van Microsoft werd ingezet met het vertrek van Steve Ballmer en de komst van Satya Nadella, maar eigenlijk zat de mogelijkheid tot koerswijziging als de markt hierom vraagt altijd al in Microsoft. Het bedrijf heeft meerdere fases doorlopen, sommige succesvol, andere minder succesvol. Het huidige hard- en softwareklimaat vraagt echter behoorlijk wat veranderingen van Microsoft, en daarmee van Nadella als gezicht van het bedrijf.

Elk bureaublad een computer

Toen Bill Gates samen met Paul Allen Microsoft oprichtte in 1975, hadden de twee jonge ondernemers een behoorlijk vooruitziende blik. Gericht op het populair maken van de toen nog relatief dure computers, wilden de twee dat uiteindelijk iedereen een personal computer zou hebben. In 1981 lanceerden zij hun eerste os, MS-DOS, draaiende op IBM-pc's. Het cryptische os bleek populair en zorgde voor de opmars van Microsoft in de wereld van software. Toch werd het bedrijf nog niet heel serieus genomen. Zo wordt de aankondiging van Windows 1.0 in 1983 en de uiteindelijke release in 1985 toch een beetje als een flop gezien. Multitasken met Windows maakte systemen traag en er waren window managers die beter presteerden. Apple had bijvoorbeeld een jaar eerder hun eerste grafische interface (Mac OS) gepresenteerd toen zij de eerste Macintosh lanceerden. Maar de aanhouder wint, en wanneer je als bedrijf ook nog bereid bent veranderingen door te voeren die al dan niet populair zijn, schop je het ver.

Windows NT

Dat geldt zeker voor Microsoft die hun besturingssysteem pas succesvol zagen worden met Windows 3.0 uit 1990 en Windows 3.1 uit 1992, ondanks dat ze in 1988 al wel de grootste pc-software onderneming ter wereld waren. Het was in feite de zakelijke markt die het succes van Microsoft bepaalde, waarbij Windows NT uit 1993 gerust een mijlpaal genoemd mag worden. Niet langer baseerde Microsoft hun grafische Windows op MS-DOS-fundamenten, maar bouwden zij een gloednieuw Windows-besturingssysteem op, gebaseerd op code vanuit IBM's OS/2. Oorspronkelijk voor commercieel gebruik bedoeld, maar uiteindelijk vooral gebruikt op workstations en servers, was het Windows NT die liet zien dat Microsoft weldegelijk visie had. Het systeem is gericht op stabiliteit en portabiliteit, kon omgaan met moderne hardware-architecturen en vond daarom ook aftrek bij zakelijke gebruikers. Het besturingssysteem zou later de basis vormen voor Windows 2000 en hoger, waarmee consumentenen zakelijke versies van Windows in feite ineen geschoven werden.

Niet enkel software

Vaak wordt vergeten dat Microsoft ook al vóór de tijd van de Surface-tablets bijzonder lang hardware maakt. Noemenswaardig is bijvoorbeeld Microsoft RoundTable, een 360 graden conference device die met hd-video en stemherkenning werkte met Microsoft Office Communications Server 2007 en Microsoft Office Live Meeting. Later licenseerde Microsoft de techniek van de RoundTable uit aan Polycom. Ondanks dit apparaat, het Response Point-telefoon systeem en de vele accessoires die het bedrijf maakte zoals fingerprint readers, klonk er kritiek dat Microsoft niet meer mee kon komen met nieuwe opkomende technologieën. Dat terwijl Microsoft nog voor de introductie van de eerste iPad al bezig was met tablet-technologie met het Microsoft Courier-prototype, een volgens geruchten dual screen-tablet. Achter de schermen gebeurde er van alles bij Microsoft, maar op de markt kon het bedrijf maar niet meekomen. Zodra een nieuw idee het vaste portfolio van Microsoft leek te bedreigen, en dan met name Windows en Office, werd het idee stilgelegd. Hierdoor kwam met name Steve Ballmer, die in 2000 de leiding over Microsoft overnam van Gates, onder vuur te liggen. Onterecht, want het was Ballmer die Microsoft van traditioneel softwarebedrijf veranderde in een 'connected business'.

Ballmer

Onder het bewind van Steve Ballmer legde Microsoft zich toe op meer markten. Naast een entertainment divisie die met de Zunemediaspeler en Xbox-console kwam, legde het bedrijf zich ook toe op datacenters met een speciaal hiervoor opgerichte divisie. Daarnaast werd de softphone-service Skype in 2011 opgekocht, wat later Microsoft's eigen Lyncsoftware zou vervangen. Ook op enterprise-niveau maakte Microsoft stappen, met een versterkte server-business en oplossingen als Microsoft Exchange. Ondanks dat Microsoft haar omzet en winst onder Ballmer verhoogde, was kritiek niet van de lucht. Zo reageerde het bedrijf onder Ballmer veel te laat op de steeds populairder wordende tablets en smartphones. Sterker nog, in 2007 zei Ballmer tegenover USA Today tijdens een q&a dat 'er geen kans was dat de iPhone signifi cant marktaandeel zou krijgen'. In hindsight een behoorlijk pijnlijke uitspraak, zeker wanneer je je bedenkt dat Ballmer óók verantwoordelijk was voor de overname van Nokia's mobiele tak.

Een nieuw Microsoft

Ondanks de uitbreiding van markten voor Microsoft en de daarmee gepaard gaande groeiende omzetten verloor Microsoft ook miljarden door Ballmer's poging Microsoft te veranderen in een devices- en service-bedrijf. Windows 8 wist geen tractie te genereren, de Surface-tablet was geen succes en niemand leek geïnteresseerd in Nokia Lumia's. Logisch dat Ballmer ervoor koos vroegtijdig af te treden, waarna Satya Nadella aantrad in 2014. Hoewel het dus makkelijk lijkt om met Nadella te sympathiseren als ceo die van een 'Microsoft in zwaar weer' een met de markt meebewegend bedrijf te maken, heeft hij veel te danken aan het werk wat Ballmer heeft verricht. Toch kunnen we niet om Nadella heen als belangrijke visionair voor Microsoft. Hij is niet bang om grote stappen te maken en harde beslissingen te nemen. Net als Ballmer, die al in 1980 bij Microsoft aan de slag ging, werkte Nadella ook al jaren bij Microsoft voor hij ceo werd, sinds 1992. En ondanks dat de wereld hem nog niet kende, heeft hij een grote rol gespeeld in de server- en cloud-markt waarin Microsoft nu een van 's werelds grootste spelers is. Hoewel Nadella nog niet zolang de leiding heeft bij Microsoft, zijn de verschuivingen binnen het bedrijf en van het bedrijf binnen de markt merkbaar. Microsoft is optimistisch over de hardware die ze uitbrengt, wat resulteert in een gloednieuwe Lumia-lijn in 2015, een augmented reality-helm met naam HoloLens en een uitbreiding van de Surface-lijn met een notebook, de Surface Book. Daarnaast biedt Microsoft diverse services aan over verschillende, ook niet-Windows, platformen. Zo zijn Office-applicaties tegenwoordig ook op iOS en Android te gebruiken. Onder Nadella lanceerde ook Windows 10 het nieuwste besturingssysteem van Microsoft wat de vieze smaak van Windows 8 moet wegnemen. Dat lijkt te lukken, want het os wordt massaal geadopteerd. Dit heeft natuurlijk te maken met de upgrade, die voor Windows 8-gebruikers het eerste jaar gratis is. Dat is bijzonder noemenswaardig voor een bedrijf dat voorheen haar besturingssysteem enkel verkocht middels download of retail.

Ook lijkt Microsoft nu meer te mikken op samenwerken met de competitie dan voor Nadella. Zo gaan Microsoft en Google samen een royalty free video-compression-technologie ontwikkelen om downloads sneller te maken. Daarnaast gaan de twee giganten samen lobbyen voor specifieke regels voor een gezamenlijk patentensysteem in heel Europa.

Toekomst

Waar Microsoft gaat stranden weet niemand. De nieuwe lijn aan apparatuur die dit jaar is aangekondigd moet nog haar populariteit bewijzen. Of ze ooit echt voet aan grond krijgen in de smartphone-markt valt nog te bezien. Toch lijkt de zon voor Microsoft weer flink te gaan schijnen, wat laat zien dat er mooie dingen kunnen gebeuren als je als groot bedrijf ook durft te veranderen met de tijd.